“La contrebasse m’est tombée dans les mains à l’ âge de neuf ans” vertelt Joëlle Léandre, haar broer speelde destijds bas, dus de kleine zuster was begrijpelijk nieuwsgierig. Wat gebeurde er ? Zij nam lessen, iets wat toen niet zo eenvoudig was voor een vrouw in Aix-en-Provence in 1951. Maar de contrabas was vanaf het begin haar grote passie en als Joëlle iets in haar hoofd heeft, lukt het vaak ook. Ze studeerde klassieke bas in Parijs, speelde in orkesten en ensembles, maar ze raakte geïnteresseerd in jazz en een vrijere manier van spelen, een compleet andere manier van muzikaal communiceren.

Avond na avond was ze te vinden in het American Institute in Parijs waar ze luisterde. Ze ging vaar de V.S., een verblijf dat een blijvende invloed zou zijn in haar muziek leven. Ze ging helemaal op in de heksenketel van de Amerikaanse avant-garde van de jaren ’70. Ze ontmoette John Cage en Morton Feldman en een massa anderen. Zij componeerden voor de jonge bassist uit Frankrijk, haar besluit stond vast, improviseren en op elkaar reageren als gelijken. Geen gemakkelijke onderneming voor een vrouw in de door mannen gedomineerde wereld van de freejazz toendertijd.

Maar Joëlle is niet voor niets een vechter, welsprekend en gevat, zowel in het dagelijks leven als op het toneel. “I’m a rebel, and it is as a rebel that I will die” sprak Joëlle ooit aan het eind van een concert. Toen ze eind jaren ’70 voor het eerst Irène Schweizer ontmoette en haar Feminist Improvising Group hoorde wist ze dat dit de juiste weg was. Ze werd ook lid en stichtte met Irène en Maggie Nichols het trio Les Diaboliques. Haar spel is vastgelegd in meer dan 200 opnamen waaronder veel solo opnamen zoals dit concert in Zürich.

Ik denk niet dat dit solo concert voor iedereen ‘a cup of tea’ is, maar vooral life zal het toch een onuitwisbare indruk hebben gemaakt. De geluiden die ze letterlijk uit de contrabas tovert zijn verbazingwekkend, intens gestreken passages en warm pizzicato spel wisselen af met glinsterende boventonen. Haar woordloze vocale bijdragen kunnen mij minder bekoren, het concert bestaat uit vijf delen die simpelweg zijn genummerd met 1 tot en met 5. Zoals te verwachten zijn alle composities van Léandre, het concert werd opgenomen op 17 maart 2022 in Kunstraum Walcheturm, Zürich. “I dedicate this concert to my big sister (in spirit ?), the great Lady Irène Schweizer”, aldus Joëlle Léandre.

Jan van Leersum.